In Augustusmaand word die Afrikaner se herlewing, veral op kulturele en taalgebied, bespreek. Die merkwaardige opkoms van Afrikaans as alternatief vir Hollands kry heelwat aandag.

Die eerste Springbokke

Dis onbekend of die sportmalheid wat Preller betreur het, ook die groeiende liefde vir rugby ingesluit het. Die eerste Springbokspan ...
Lees verder

Die kerke en ’n “dunbevolkte hiernamaals”

Preller het intussen op verskeie maniere Afrikaans probeer dien. Hy het die eerste Afrikaanse biografie geskryf: Piet Retief. Vir die ...
Lees verder

Nederlands was te moeilik vir baie

“Hollands” was die amptelike taal, maar wat sy posisie bedreig het, was die betreklik lae onderwyspeil van die Afrikaners, die ...
Lees verder

Artikel 137 en eksamentaal

Die nuwe taalartikel het binne enkele jare ’n belangrike gevolg vir skool- en universiteitseksamens gehad, en daardeur op die duur ...
Lees verder

Meningsverskil oor ras

Die rasseteenstelling was een van die sake wat die afgevaardigdes na die Nasionale Konvensie verdeel het. Feitlik alle verteenwoordigers van ...
Lees verder

Suid-Afrikaanse Akademie gestig

Die taalbepaling is op 20 September 1909 vasgelê in die “South Africa Act / An Act to constitute the Union ...
Lees verder

“Groote overwinning”

Dit was die strydvaardige Afrikanernasionaliste wat in 1908 deur hul volharding ’n besluit afgedwing het wat die ontwikkeling van Afrikaans ...
Lees verder

Nuwe beleid oor onderwystaal

In Transvaal was die regerende Afrikanerparty Het Volk onder generaal Louis Botha. Dit het met 36 setels ’n absolute meerderheid ...
Lees verder

Selfbestuur vir Transvaal en die Vrystaat

Terwyl die eerste boeke in Afrikaans geskryf en in klein onaansienlike uitgawes gedruk is, was daar politieke prosesse aan die ...
Lees verder

Die keuse van ’n standaardvariëteit

Die standaardtaal wat langsamerhand ontwikkel is, is gegrond op Oos-grensafrikaans. Waarom het sprekers van Kaapse Afrikaans en Oranjerivier-afrikaans in die ...
Lees verder

Vroeë skryftaalprobleme

Nog voordat die eerste boeke verskyn het, het die taalyweraars ’n paar verenigings gestig. Op Woensdagaand 13 Desember 1905 het ...
Lees verder

’n Byna blinde skrywer wek leeslus

Een van die skrywers wat aan die begin van die twintigste eeu baie gelees is, is GR von Wielligh (1859–1932) ...
Lees verder

’n Baanbreker met Afrikaanse boeke

Totius se gedigte is gedruk by ’n drukkery wat so ’n baanbreker was as DF du Toit & Co voor ...
Lees verder

Eerste digbundels na die oorlog

Vir nog ’n digter uit die ou Transvaal was “Winternag” ’n inspirasie. Dit was Jan FE Celliers. Sy pligsbesef het ...
Lees verder

Eerste liriese Afrikaanse gedig

’n Letterkunde moes die geskiktheid van Afrikaans as kultuurtaal bewys, en in ’n betoog, waarin hy woorde van teenstanders aanhaal, ...
Lees verder

Oorweldigende steun vir Afrikaans

Nadat Preller sy reeks gepubliseer het, in De Volksstem (De Volksstem het op 1 Januarie 1905 een -s verloor maar ...
Lees verder

“Laat ’t ons toch ernst wezen!”

Die man wat in Transvaal met die Afrikaanse beweging begin het, was ’n gebore Transvaler, Gustav Preller. Hy het die ...
Lees verder

De Goede Hoop

Nie net het Nederlands na die logiese wapen teen verengelsing gelyk nie, die enigste Afrikaanse koerant was polities verdag. Weens ...
Lees verder

Afrikaans of Nederlands?

Afrikaanse politici, predikante, joernaliste en onderwysleiers het, soos Zietsman dit stel, die gedagte ingegrif dat dit die Afrikaner se nasionale, ...
Lees verder

President Kruger se begrafnis

Die dag met die begrafnis, 16 Desember 1904, “was dit byna of die republiek nog geleef het”, skryf DW Krüger ...
Lees verder

Die lot van die presidente

President Steyn was met die oprigting van die Oranje-meisieskool in 1907 reeds weer twee jaar terug in Suid-Afrika ná 2½ ...
Lees verder

Afrikanerhoudings oor Engels

Die CNO-skole het naas Hollands ook Engels as vak en voertaal gebruik. Van standerd 3 af het Engels as voertaal ...
Lees verder

Oprigting van eie skole

Die Hollands-Afrikaanse koerante was aan die voorpunt in die stryd wat kort ná die oorlog oor die verwaarlosing van Hollands ...
Lees verder

Die Hollands-Afrikaanse pers herleef

De Volksstem is in 1900 ná die val van Pretoria gestaak. Die redakteur en mede-eienaar, doktor FV Engelenburg, is gevang, ...
Lees verder

Gustav Preller besluit om te bly

Ná die oorlog kon Milner ’n tyd lank deur sensuur en krygswetregulasies die stigting van ’n Afrikanerpers teenwerk. Oorsese nuus ...
Lees verder

Kerke help ’n ontredderde volk

Die oorlog het ongeveer 20 000 kinders ouerloos gelaat. Familie en vriende kon sommige van hulle grootmaak, maar baie van ...
Lees verder

Heropbou en ontwikkeling

Een van die vredesvoorwaardes was dat die Britte die duisende krygsgevangenes en die duisende vroue en kinders in die konsentrasiekamp ...
Lees verder

Die transformasie van Suid-Afrika

Saam met die armoede, honger en stoflike ellende was daar iets meer: vir die Afrikaner het dit ’n vreemde land ...
Lees verder

Die triomftog van die oorwinnaar

Van die vernederings wat die Afrikaners in die maande onmiddellik ná die vrede moes verduur, was die besoek van Joseph ...
Lees verder

Die nood van die terugkerendes

Die historikus DW Krüger skryf aangrypend oor die terugkeer van die bittereinders – “die taaiste manne wat Suid-Afrika opgelewer het”, ...
Lees verder

Verwoes, verwoes, verwoes

Geen oorlog wat Brittanje sedert 1815 gevoer het, het daardie land meer aan geld en lewens gekos as die Anglo-Boereoorlog ...
Lees verder