18 MEI
January 10, 2017
20 MEI
January 10, 2017
Gebeure
1849 – Die anti-bandietbetoging in Kaapstad
Die Britse gevangenebevolking het veral vanweë die Ierse onrus drasties toegeneem. Lord Grey, minister van kolonies, het toe besluit dat ook Suid-Afrika voortaan as strafkolonie soos Australië gebruik sal word. Die hele Kaap was in verset toe die besluit bekend geword het. Goewerneur Harry Smith moes net lelik bontstaan, maar hy was aan die Kapenaars se kant. Ongeag protesnotas en agitasies het Grey hom doof gehou. Die openbare byeenkoms van 19 Mei 1849 op die Parade wat deur 5000 mense bygewoon is, het hom eweneens koud gelaat. Hier is ’n Anti-Bandietebeweging gestig, en die gemoedere het opgevlam. Pamflette is geskryf en talle lede van die Wetgewende Raad, veldkornette en ander burgerlike ampsdraers het uit hulle poste bedank. Middel 1849 het Grey die Neptune met 288 van hierdie bandiete aan boord na die Kaap gestuur. Die Kaapse verset het behoorlik momentum gekry. Manne soos JB Ebden, Christoffel Brand, John Fairbairn en H Roos het Londen se optrede sterk veroordeel en teengestaan. Toe ander persone in die vakante betrekkings, na die bedankings vroeër, aangewys is, is hulle sosiaal vermy en gemolesteer en is hulle wonings aangeval. Op 19 September 1849 het die Neptune met sy ongelukkige mensvrag Simonsbaai binnegeseil. ’n Boikotbeleid is dadelik georganiseer, sodat niks verskaf moet word nie. Winkels en ander instellings is vermy as hulle handel gedryf het, en mense se name is op ’n swartlys geplaas. Vier maande het die boot doelloos voor anker gelê. Op 21 Februarie 1850 het die boot in opdrag van Grey die Kaap verlaat. Stedeling en plattelander, Boer en Brit, het saam-saam teen Londen getriomfeer. Die beginsel van Kaapse inspraak en erkenning is bewys. Kroonkoloniebestuur was verby, en in 1853 het verteenwoordigende regering gevolg. Die Hollandse Heerengracht het, helaas, Adderleystraat geword. Kaapstad se dankbetoon aan CB Adderley van die Britse laerhuis vir sy steun aan die Kapenaars in hulle verset. Heerengrachtstraat is veel later gedeeltelik herstel, maar Adderleystraat het eweneens gebly.
1900 – Anglo-Boereoorlog: Skermutseling by Laingsnek, Natal
1930 – Vroue verkry stemreg in Suid-Afrika
Geboortes
1857 – Willem Conradie, predikant in die Nederduitse Gereformeerde Kerk en die skrywer van onder meer die Afrikaanse Kinderbybel († 9 Januarie 1925)
1919 – Esmé Euvrard, Suid-Afrikaanse radio-omroepster en aktrise († 11 September 1993)
1923 – Johannes Meintjes, kunsskilder en skrywer († 7 Julie 1980)
Johannes Meintjes was ‘n kunsskilder, beeldhouer, amateur-geskiedkundige, skrywer en dramaturg.
Sterftes
1875 – Sir Christoffel Joseph Brand, eerste Speaker van die Kaapse parlement (* 21 Junie 1797)
1901 – Marthinus Wessel (MW) Pretorius, eerste president van die ZAR (* 17 September 1819)
1990 – Albie Venter, Suid-Afrikaanse rolprentregisseur en -vervaardiger (* 31 Januarie 1940)
Bronne:
Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge. 1980. Afrikaanse Kultuuralmanak. Johannesburg: FAK.
Vriende van Afrikaans. Dae uit ons geskiedenis. ’n Afrikaanse kultuur-historiese dagboek. Kaapstad: Griffel.
